Molière'den ''Cimri''

   Moliere için ''Shakespeare'den sonra insan doğasını en iyi anlamış ve yazmış olan tiyatrocu'' yakıştırması yapılır hep.. Sanırım haklılar.. Çok duyduğum ancak bir türlü okuma fırsatı bulamadığım yazar Moliere'e, bu güzel kitabıyla başlama fırsatını bulunca değerlendirdim tabii hemen. İyi de etmişim...

   Fransa'nın her açıdan üstün ülke konumuna geçtiği 17. yy.'da yaşamış bir yazar Moliere. Bizdeki kapağı devlete atma modelini de uygulamış ve sarayla iyi ilişkiler kurmaya gayret etmiş bir yazar hem de.. Her ne kadar saray çevresinden azılı düşmanlar edinmişse de, destekleyicileri de azımsanmayacak derecede fazladır bu dönemde Moliere'in.. Tam bir tiyatro aşığı olan Moliere, babasının tüm itirazlarına rağmen ''Ünlü Tiyatro''yu kurar ve bu kumpanyayı işletmeye çalışır. Ancak başarılı olamayıp bir de borç batağına düşünce, önünde iki seçenek belirir : Ya kolay olanı yapıp pes edecek ve şansını başka alanlarda deneyecektir, ya da kumpanyayı yaşatmaya çalışmaya devam edecektir. Zor olanı seçer Moliere ve çözüm yolları aramaya başlar. Bulduğu çözüm basit ama mantıklı bir çözümdür : taşrayı gezmek.. Daha önce tragedya yazıp sahnelemeye çalışan Moliere, bu dönemde komedya eksenine kayar ve halkın anlayabileceği tarzda, sulu sepken komediler yazmaya başlar. Bu dönem önemlidir, çünkü nasıl Osmanlı'da başat konumda olan şiirde kullanılan dil halkın anlayamayacağı seviyedeyse, Fransa'da da en çok ehemniyet verilen sanat dalı olan tiyatroda da durum farklı değildir. Halkın anlayabileceği dilden eserler veren ilk fransız tiyatrocu olan Moliere'in efsaneleşmesindeki en önemli etken de bu olabilir.  Ancak her ne olursa olsun bu, Moliere'in çok iyi bir gözlemci olduğu ve iyi oyunlar yazdığı gerçeğini de değiştirmez. Tıpkı günümüzde bile tazelik ve güncelliğini koruyabilen eseri Cimri gibi..

   Klasizm akımını yansıtan en önemli eserlerden birisidir ''Cimri.'' Absürdlüğe varan karakterleri üzerinden yarattığı tiplemeleriyle, sadece Fransa'da değil, İngiltere'de, Osmanlı'da, Çin'de, bütün Dünya'da var olan karakterleri ortaya koymuştur. Gerçekte var olanı gözümüze sokmuştur bir nevi. En komik olanın aslında en trajik olan olduğunu söyler Moliere. Başroldeki Harpagon karakteri üzerinden, gözü dönmüş bir şekilde içine düşülen ''sürekli biriktirmek'' eğiliminin oluşturduğu çöküntüye dikkat çeker. Aslında biriktirdiği sadece parası değildir Harpagon'un; hayatıdır, sevgisidir, sevincidir, hüznüdür, kederidir, bütün hayatıdır.. Ve bunları harcayamadan ölecektir ne yazık ki.. İşte gerçek şaka ve tragedya budur. Cimrilikten gözü dönmüş olan Harpagon, çocuklarına para getirecek bir sermaye, ama aynı zamanda ucuza kotarılması gereken bir yatırım olarak bakar. Çevresindeki her nesneyi kendisine para getirecek bir ticari mal olarak gören Harpagon, sonunu getirecek olan fitili kendisinin ateşlediğini fark edemez ne yazık ki..

  Bu tarz insanların mükemmel bir yergisini yapmıştır Moliere, ancak söylemek istedikleri bununla sınırlı değildir. Bu tarz insanlar duygularında da cimridir. Kimseye duygularını belli etmez, selam alır ancak selam bile vermez. Bunun sonucunda da insanlıktan çıkıp, bir hayvana dönüşür.

  Moliere'in Cimri'si okunması gereken bir eser son tahlilde.. Sabahattin Eyüboğlu'nun kaliteli çevirisi ile İş Bankası'nın alıştığımız yayıncılık becerisi birleşince, daha da keyifle okunan bir hale gelmiş. Ayrıca kitabı anlamanızı ve dönemin Fransa'sına panoramik bir bakış atmanızı sağlayan kaliteli önsözü de cabası.. Eğer okumayı düşünüyorsanız, kesinlikle İş Bankası Yayınları'nı tercih etmenizi öneririm....  Bunun dışında, oyun olduğundan dolayı betimlemelerin olmaması ve sadece olayların gelişiyor olması ile, zaten az sayfa sayısına sahip kitabı bir oturuşta bitirmemeniz işten bile değil. Bir kahve eşliğinde, bir iki saatte bitirebileceğiniz ve de okurken keyif alabileceğiniz, güldürürken düşündüren bir eser son tahlilde.. Kesinlikle okumalısınız.

Not: Bu kadar övgüye kadar vasat bir puan vermemin iki sebebi var. Birincisi, kitabın sonunun tamamen bir saçmalık şeklinde sonuçlanması, ikincisi ise o günlerden bugünlere dek işlediği konuyu çok daha ayrıntılı ve iyi işlemiş eserlerin çıkmış olması. Dönemine göre dört dörtlük bir eserken, çağımızda biraz zayıf kalıyor ne yazık ki..


Altı Çizilesi

• Eğer param bulunmazsa bütün mahkemeleri mahkemeye vereceğim!
• Doğru söylerim döverler, yalan söylerim asarlar.
• Bazı insanları dolambaçlı yollarla kandırabilirsin.
• Para, bu dünyadaki her şeyden önemlidir.
• Bir adam kızınızı çeyizsiz almayı kabul ediyorsa daha ne istenebilir ki!

                                                             KÜNYE

Kitap İsmi : Cimri
Yazar : Molière
Yayın Yılı : 2000
Yayınevi : İş Bankası                                              4/10
Sayfa sayısı : 104
Baskı : 12. Baskı