Kafka'nın anlatılarında ilk bakışta göze çarpan şey, hayata karşı duyduğu umutsuz bakış açısı oluyor kesinlikle. Hayattan umudunu kesmiş ve yaşamaya değer görmeyen birinin anlatılarını okuyorsunuz sayfalar boyu. Ancak romanlarından farklı olarak, daha girift yapısı olan, iç içe geçmiş anlatılardan ve yer yer aforizmalardan oluşuyor Ceza Kolonisinde. Müthiş bir kaliteyle başlayıp sonunu bağlayamadığı anlatılardan, saçma sapan, ne dediği anlaşılamayan konulara, mükemmel ötesi yaratımlardan sıradan öykülere dek çok çeşitli yelpazede, son derece tatmin edici bir deneyim yaşıyorsunuz adeta. Örneğin bu derlemeye de adını vermiş olan Ceza Kolonisinde adlı öyküsünü okurken, ağzımın açık kaldığını ve Kafka'yı ayakta alkışlamamak için kendimi zor tuttuğumu söylemeliyim. Aynı şekilde, aynı zamanda Amerika romanının da ilk bölümü olan ve oradan çok iyi bir şekilde aşina olduğum Ateşçi öyküsü de son derece kaliteli ve şapka çıkarttıracak cinstendi. Daha önce okumuş olduğum ve hayran kaldığım Açlık Sanatçısı bölümünü de, yüzümde müstehzi bir ifadeyle tekrar okumanın keyfini tattım. Aynı oranda pek beğendiğim diğer anlatıları da, kitaplara girmemiş, hiçbir yerde yayınlanmamış olan Duacıyla konuşma, Sarhoşla konuşma ve diğer iki anlatısıydı(isimleri şu anda aklıma gelmiyor.) Bu derecede beğenmediğim, ancak kalitesini belli eden ve babasıyla kötü olan ilişkisinin izlerinin ilk bakışta sürülebildiği hüküm adlı öyküsü de iyiydi. Ancak daha önce de okuyup pek beğenmemiş olduğum bir köy hekimi bölümünde tekrardan hayal kırıklığı yaşadım. Seyir adlı bölüm ise, beni pek şaşırttı. Bazı anlatılarına bayılırken, bazılarından nefret ettim, bazılarını çok saçma buldum, bazılarıysa dahiyaneydi. Özellikle binici beyler bir düşünmeli adlı anlatısında, kendimi tutamayıp kahkahalar attığımı söyleyebilirim.
Kafka'nın bilindik trüklerinin, Kafkaesk yapının özünün çok net gözlemlenebildiği bir eser Ceza Kolonisinde. Kafka okumaları yapan herkesin bir göz atması gereken çok değerli bir yapıt. Kafka'ya yeni başlayanlar ise, Dönüşüm ve Dava'yı okumadan bu eseri ellerine almamaları bence yerinde olur.
Kafka'nın zihninde ufak bir gezinti: ''Yasa Önünde'' adlı kısa öyküsü
kanun önünde bir kapıcı durmaktadır. bu kapıcıya taşradan
bir adam gelir, kanundan içeri girmek istediğini söyler. kapıcı, kendisini
şimdilik içeri koyveremeyeceğini söyler. adam düşünür taşınır, ileride girip
giremeyeceğini sorar; "belki," der kapıcı "ama şimdi giremezsin."
kapı her zamanki gibi açık durduğundan ve kapıcı o sırada kenara çekildiğinden adam eğilir ve kapıdan içeri bakmak ister. bunu fark eden kapıcı gülerek der ki; "madem bu kadar istiyorsun, olmaz dememe aldırma, bir dene bakalım. ancak unutma ki, ben güçlü bir kapıcıyım ve kapıcıların da yalnızca en küçüğüyüm. ama her salon başında bir başka kapıcı vardır, biri de ötekinden güçlüdür. daha üçüncüsünü görmeye ben bile dayanamam."
taşralı adam böylesi güçlüklerle karşılaşacağını ummamıştır. "nihayet kanun kapısıdır, herkese, her vakit açık bulunması gerekir" diye düşünür. ama üzerindeki kürk paltoyla kapıcı'yı daha bir dikkatle süzüp, onun iri ve sivri burnunu, uzun ve seyrek kara tatar sakalını görünce, en iyisinin, giriş iznini koparıncaya kadar beklemek olduğuna karar verir.
kapıcı bir tabure uzatır adama ve onu kapının yanıbaşına oturtur. günler ve aylar boyu burada oturur adam. pek çok kez içeri koyverilsin diye uğraşır, yalvarıp yakarmalarıyla usandırır kapıcı'yı. kapıcı, adamı sık sık küçük çapta sorgulamalardan geçirir; ona yeri yurdu ve daha başka konularda sorular sorar. ama büyük kişilerinki gibi kayıtsızlıkla sorulan sorulardır bunlar ve her sorgulamanın sonunda kapıcı, adama henüz kendisini içeri koyveremeyeceğini yeniden açıklar.
bu yolculuğa koyulurken yanına bir sürü şey alan adam, kapıcı'yı rüşvetle kandıracağım diye, pek değerli olmalarına bakmayarak bunların tümünü çıkarır elden. hani kapıcı verilenlerin hepsini alır ama bir yandan da; "bunları alıyorum ki, bak şu yola da başvuracaktım, unuttum demeyesin diye" der.
taşralı adam yıllar yılı, neredeyse aralıksız, gözetler durur kapıcı'yı. öteki kapıcıları unutur da bu ilk kapıcıyı kanundan içeri girmesine tek engel görür. onu karşısına çıkaran uğursuz rastlantıya ilk yıllar yüksek sesle lanetler savurur; derken giderek yaşlanır. kendi kendisine homurdanıp durur. zamanla çocuklaşır ve yıllar yılı kapıcı'ya bakıp dururken, onun paltosunun kürk yakasındaki pireleri de keşfettiğinden, onlara bile kendisine yardım etmeleri, kapıcı'nın gönlünü yapmaları için dil döker.
sonunda gözlerinin feri zayıflar; çevresinin gerçekten mi karanlığa gömüldüğünü, yoksa sadece gözlerinin mi kendisini yanılttığını bilemez olur. ama buna karşılık bir parıltı fark eder karanlıkta; öylesine bir parıltı ki, bütün görkemiyle kanun kapısından dışarı vurmaktadır. artık pek bir ömrü kalmamıştır adamın. ölmeden önce, kapı önünde geçen bütün zaman içindeki yaşantıları kafasında toplanıp şimdiye kadar kapıcı'ya sormadığı bir soruya dönüşür. giderek taşlaşan vücuduyla doğrulup kalkamadığından, kapıcı'ya el eder. aradaki boy farkı zamanla taşralı adam aleyhine bir hayli değiştiğinden, adama doğru iyice eğilmek zorunda kalır kapıcı.
"hala nedir öğrenmek istediğin bakalım?" diye sorar; "amma da açgözlüymüşsün!" adam bunun üzerine; "benim bildiğim, herkes kanuna varmak için çaba harcar. peki nasıl oldu da bunca yıl benden başkası girmek istemedi bu kapıdan?"'
kapıcı adamın artık son anlarını yaşadığını görür. onun gittikçe sağırlaşan kulaklarına sesini işittirebilmek için var gücüyle haykırır; "çünkü yalnızca senin içindi bu kapı. gideyim de kapayayım artık."
kapı her zamanki gibi açık durduğundan ve kapıcı o sırada kenara çekildiğinden adam eğilir ve kapıdan içeri bakmak ister. bunu fark eden kapıcı gülerek der ki; "madem bu kadar istiyorsun, olmaz dememe aldırma, bir dene bakalım. ancak unutma ki, ben güçlü bir kapıcıyım ve kapıcıların da yalnızca en küçüğüyüm. ama her salon başında bir başka kapıcı vardır, biri de ötekinden güçlüdür. daha üçüncüsünü görmeye ben bile dayanamam."
taşralı adam böylesi güçlüklerle karşılaşacağını ummamıştır. "nihayet kanun kapısıdır, herkese, her vakit açık bulunması gerekir" diye düşünür. ama üzerindeki kürk paltoyla kapıcı'yı daha bir dikkatle süzüp, onun iri ve sivri burnunu, uzun ve seyrek kara tatar sakalını görünce, en iyisinin, giriş iznini koparıncaya kadar beklemek olduğuna karar verir.
kapıcı bir tabure uzatır adama ve onu kapının yanıbaşına oturtur. günler ve aylar boyu burada oturur adam. pek çok kez içeri koyverilsin diye uğraşır, yalvarıp yakarmalarıyla usandırır kapıcı'yı. kapıcı, adamı sık sık küçük çapta sorgulamalardan geçirir; ona yeri yurdu ve daha başka konularda sorular sorar. ama büyük kişilerinki gibi kayıtsızlıkla sorulan sorulardır bunlar ve her sorgulamanın sonunda kapıcı, adama henüz kendisini içeri koyveremeyeceğini yeniden açıklar.
bu yolculuğa koyulurken yanına bir sürü şey alan adam, kapıcı'yı rüşvetle kandıracağım diye, pek değerli olmalarına bakmayarak bunların tümünü çıkarır elden. hani kapıcı verilenlerin hepsini alır ama bir yandan da; "bunları alıyorum ki, bak şu yola da başvuracaktım, unuttum demeyesin diye" der.
taşralı adam yıllar yılı, neredeyse aralıksız, gözetler durur kapıcı'yı. öteki kapıcıları unutur da bu ilk kapıcıyı kanundan içeri girmesine tek engel görür. onu karşısına çıkaran uğursuz rastlantıya ilk yıllar yüksek sesle lanetler savurur; derken giderek yaşlanır. kendi kendisine homurdanıp durur. zamanla çocuklaşır ve yıllar yılı kapıcı'ya bakıp dururken, onun paltosunun kürk yakasındaki pireleri de keşfettiğinden, onlara bile kendisine yardım etmeleri, kapıcı'nın gönlünü yapmaları için dil döker.
sonunda gözlerinin feri zayıflar; çevresinin gerçekten mi karanlığa gömüldüğünü, yoksa sadece gözlerinin mi kendisini yanılttığını bilemez olur. ama buna karşılık bir parıltı fark eder karanlıkta; öylesine bir parıltı ki, bütün görkemiyle kanun kapısından dışarı vurmaktadır. artık pek bir ömrü kalmamıştır adamın. ölmeden önce, kapı önünde geçen bütün zaman içindeki yaşantıları kafasında toplanıp şimdiye kadar kapıcı'ya sormadığı bir soruya dönüşür. giderek taşlaşan vücuduyla doğrulup kalkamadığından, kapıcı'ya el eder. aradaki boy farkı zamanla taşralı adam aleyhine bir hayli değiştiğinden, adama doğru iyice eğilmek zorunda kalır kapıcı.
"hala nedir öğrenmek istediğin bakalım?" diye sorar; "amma da açgözlüymüşsün!" adam bunun üzerine; "benim bildiğim, herkes kanuna varmak için çaba harcar. peki nasıl oldu da bunca yıl benden başkası girmek istemedi bu kapıdan?"'
kapıcı adamın artık son anlarını yaşadığını görür. onun gittikçe sağırlaşan kulaklarına sesini işittirebilmek için var gücüyle haykırır; "çünkü yalnızca senin içindi bu kapı. gideyim de kapayayım artık."
KÜNYE
Kitap İsmi: Ceza Kolonisinde: Anlatılar-1
Yazar: Franz Kafka
Yayın Yılı: 2009
Yayınevi: Can Yayınları 7/10
Sayfa Sayısı: 224
Baskı: IV. Baskı
Merhaba, ben de şu anda bu kitabı okuyorum. Gerçekten bu adamın zihni neden bu kadar karanlık? Ayrıca, bu hikayenin (Ceza Kolonisinde) geri planda yaşamış olduğu bir durum var mıdır? Burada tam olarak kimi ve neyi eleştirmektedir acaba?
YanıtlaSilBu soruları soruyorum, çünkü Kafka anladığım kadarıyla hikayelerinde kendi yaşamındaki çelişkileri anlatmakla birlikte yaşadığı dönemin şartlarını simgeler kullanarak eleştiriyor. Bu hikayede spesifik bir şeyler olmalı diye düşünüyorum, hayatıyla ve toplumla alakalı?